Mỗi dòng sông trên trái đất đều góp phần làm nên nền văn hóa trên lưu vực của nó và sông Ayun cũng vậy.
Với các hoạt động phong phú, Ngày hội văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số và Phiên chợ nông sản huyện Phú Thiện (tỉnh Gia Lai) năm 2024 đã tạo nên không gian đa sắc màu văn hóa ngay trên Di tích Vua Lửa.
Sáng 1-5, UBND huyện Phú Thiện (tỉnh Gia Lai) tổ chức giải chạy huyện Phú Thiện lần thứ II năm 2024 với chủ đề 'Marathon Yang Pơtao Apui-Theo bước chân Vua Lửa' với cung đường mang đến nhiều điều mới lạ và hào hứng với các vận động viên.
Nghi lễ cúng cầu mưa Yang Pơtao Apui diễn ra trên đỉnh núi thần Chư Tao Yang, được phục dựng nguyên bản theo phong tục của người Jrai bản địa.
Sáng 30-4, tại Khu Di tích lịch sử-văn hóa cấp quốc gia Plei Ơi (xã Ayun Hạ, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai), UBND huyện Phú Thiện khai mạc lễ hội cầu mưa Yang Pơ tao Apui và Hội thi văn hóa thể thao các dân tộc thiểu số lần thứ XV năm 2024.
Do thời tiết nắng nóng, kỳ nghỉ lễ 30-4 và 1-5 năm nay, nhiều người dân ở khu vực Đông Nam tỉnh Gia Lai lựa chọn các điểm dã ngoại gần nhà để vui chơi, thư giãn. Bên cạnh đó, các địa phương tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, thể thao thu hút khách du lịch gần xa.
Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (năm 1975), Tây Nguyên là mảnh đất có sức hút lạ kỳ đối với các nhà khoa học nói chung, khoa học xã hội nói riêng.
4 Nghệ nhân Ưu tú người Bahnar, Jrai của tỉnh Gia Lai vừa được hỗ trợ kinh phí để trao truyền văn hóa truyền thống và đào tạo, bồi dưỡng thế hệ kế cận. Đây là sự động viên, khuyến khích đối với những 'báu vật nhân văn' trong việc cống hiến cho sự nghiệp văn hóa dân tộc.
Yang Nước là một vị thần có vị trí đặc biệt trong tâm thức của người Jrai trên cao nguyên. Ở đó, Yang Nước là khởi nguồn của sự sống, của mọi điều gắn với buôn làng từ ngàn đời qua.
Huyền thoại về 14 đời vua Lửa với quyền năng hô mưa, gọi gió và thanh 'gươm thần' mang sức mạnh huyền bí vẫn đang hiện hữu trong đời sống của đồng bào Tây Nguyên.
Ghi chép, biên soạn sách, tài liệu lịch sử là công việc cao quý. Người đảm đương trọng trách này không chỉ cần cẩn trọng, khách quan mà còn phải trung thực. Bài viết này nêu một hiện tượng ít trung thực trong hoạt động nghiên cứu, sưu tầm và biên soạn lịch sử địa phương.
Pơtao Apui hay Vua Lửa là một hiện tượng tín ngưỡng độc đáo ở Tây Nguyên và Đông Nam Á. Năm 1993, làng Vua Lửa (Plei Ơi, xã Ayun Hạ, huyện Phú Thiện) được Bộ Văn hóa-Thông tin (nay là Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch) công nhận là di tích cấp quốc gia. Tuy nhiên, đến nay, không nhiều người biết về di sản lịch sử-văn hóa này.
Trong Công văn của Ủy ban nhân dân tỉnh Gia Lai trả lời các kiến nghị của cử tri có nội dung liên quan đến việc đầu tư xây dựng nhà điều trị và hội trường cho Trung tâm Y tế huyện Phú Thiện và điều chỉnh khoanh vùng Khu di tích Plei Ơi. Báo Gia Lai điện tử xin trích đăng nội dung trả lời về vấn đề nêu trên.
Các tài liệu lịch sử đã ghi nhận Vua Lửa đời thứ 11 Siu Ất là người lãnh đạo cuộc nổi dậy giết chết viên quan cai trị Pháp Odend'hand năm 1905 và coi đây là sự kiện tiêu biểu cho tinh thần chống Pháp của đồng bào Jrai trước khi có Đảng.
Nghệ nhân Ưu tú Rơ Ô Bhung (buôn Gum Gốp, xã Ia Rmok, huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai) kể rằng: Xưa kia, cư dân Jrai vùng hạ lưu sông Ba thường mời các Vua Lửa (Pơtao Apui) ở thung lũng Ayun Hạ đến làm lễ cầu mưa. Hình ảnh các Vua Lửa cùng không khí hội hè trong nghi lễ nông nghiệp quan trọng bậc nhất của người Jrai vẫn còn in đậm trong trí nhớ của vị già làng đã đi qua 85 mùa rẫy này.
Mười mấy đời truyền lại, Vua Lửa là người kết nối của lũ làng và thần, người có sự tôn kính bậc nhất của cộng đồng. Trên vương quốc của Vua Lửa bây giờ, dù không còn nhiều huyễn hoặc, nhưng Vua Lửa vẫn như là niềm tin bất diệt của người Jrai.
Liên quan đến kiến nghị của cử tri huyện Phú Thiện về đầu tư cơ sở vật chất cho ngành Y tế huyện; điều chỉnh khoanh vùng Khu di tích văn hóa cấp quốc gia Plei Ơi (Vua Lửa), Báo Gia Lai điện tử xin trích đăng nội dung trả lời của UBND tỉnh về vấn đề trên.