Khảo cứu về lịch sử 220 năm Quốc hiệu Việt Nam

Ngày 23/4, tại TP Huế, Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức Hội thảo khoa học “220 năm Quốc hiệu Việt Nam - Những chặng đường lịch sử (1804 - 2024)”.

Hội thảo thu hút 26 tham luận của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu trên cả nước, tập trung các nội dung chính về Quốc hiệu Việt Nam qua các tư liệu lịch sử và mối quan hệ giữa Quốc hiệu Việt Nam với sự phát triển đất nước qua các thời kỳ.

Hội thảo Khoa học "220 năm Quốc hiệu Việt Nam - Những chặng đường lịch sử (1804 - 2024)". Ảnh: TQ

Theo TS Phan Tiến Dũng, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Thừa Thiên Huế, trong lịch sử nước ta, tên gọi Việt Nam đã xuất hiện từ lâu, nhưng chưa phải là Quốc hiệu chính thức. Phải đến năm Giáp Tý, ngày Đinh Sửu, 17/2 (tức ngày 28/3/1804), khi vua Gia Long làm lễ Khánh an kính cáo ở Thái miếu, đặt tên nước là Việt Nam.

Trong lời chiếu, nhà vua khẳng định: "Đế vương dựng nước, trước phải trọng quốc hiệu để tỏ rõ nhất thống… cải chính quốc hiệu là Việt Nam, để dựng nền lớn, truyền lâu xa. Phàm công việc nước ta việc gì quan hệ đến quốc hiệu và thư từ báo cáo với nước ngoài, đều lấy Việt Nam làm tên nước, không được quen xưng hiệu cũ là An Nam nữa".

Dưới triều Nguyễn, Quốc hiệu Việt Nam được duy trì gần 4 thập kỷ qua 2 đời vua Gia Long và Minh Mạng. Đến năm Minh Mạng thứ 19 (1838), nhà vua đổi Quốc hiệu từ Việt Nam sang Đại Nam.

Năm 1945, Cách mạng Tháng Tám thành công, triều Nguyễn kết thúc. Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Tuyên ngôn độc lập đã tuyên bố thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - nay là nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

TS Phan Tiến Dũng nhấn mạnh, trải qua các thời kỳ lịch sử, Quốc hiệu Việt Nam đã khẳng định vị thế của một đất nước độc lập và thống nhất. Hội thảo được tổ chức dịp này để cùng nhìn nhận lại một lần nữa những ý nghĩa của Quốc hiệu Việt Nam.

Tham luận tại hội thảo, các đại biểu, các nhà nghiên cứu đã có những ý kiến trao đổi, đóng góp làm sáng tỏ thêm một số vấn đề như: Ý nghĩa Quốc hiệu đất nước qua các thời kỳ; Vị thế của Việt Nam qua những lần thay đổi Quốc hiệu…

Vua Gia Long đặt tên nước là Việt Nam từ năm 1804. Ảnh: TL

Nổi bật như tham luận “Quốc hiệu Việt Nam ra đời vào năm 1804 là kết quả một quá trình đấu tranh ngoại giao chính trị nổi bật trong lịch sử dân tộc” của PGS.TS Đỗ Bang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam; “Quốc hiệu Việt Nam (1804) dưới góc nhìn pháp lý” của nhóm tác giả Trường Đại học Kỹ thuật - Công nghệ Cần Thơ; “Xác lập và củng cố nền thống nhất Quốc gia qua những lần thay đổi Quốc hiệu” của Tiến sỹ Thái Quang Trung, Hội Khoa học Lịch sử Thừa Thiên Huế; “Quốc hiệu Việt Nam trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm” của Thiếu tướng Nguyễn Hoàng Nhiên, Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự…

Dự kiến, các bài viết, tham luận tại hội thảo này sẽ được bổ sung, biên tập và xuất bản thành sách vào tháng 7/2024.

T.Toàn