Đòn thọc sâu 'nở hoa giữa lòng địch' khiến quân Ukraine choáng váng

Trong thế trận truy kích quân Ukraine sau khi rút khỏi Avdiivka, trong 7 cứ điểm ở phía tây thành phố, quân Nga đã nhanh chóng tràn ngập 6 gồm Stepove, Lastochkyne, Sjeverne, Tonen'ke, Orlivka, Semenivka. Trong đó Orlivka là trung tâm của tuyến phòng ngự của Ukraine.

Sau khi chiếm làng Stepove, quân Nga nhanh chóng phát triển tiến công làng Berdychi và nhanh chóng chiếm được khu vực phía nam và trung tâm của làng, nhưng ở phần phía bắc làng, quân Nga bị thiệt hại nặng và không thể đánh bật quân Ukraine.

Sở dĩ quân Ukraine còn trụ được ở phía bắc làng Berdychi, không phải vì thế trận của họ mạnh đến mức quân Nga không thể đột phá, mà mấu chốt là việc chi viện của cụm pháo của quân Ukraine từ cứ điểm Ocheretino, nằm ở phía tây bắc làng Berdychi.

Do Ocheretino nằm ở khu vực cao hơn nhiều so với Berdychi, nên hỏa lực quân Ukraine ở Ocheretino liên tục nã chính xác vào đội hình quân Nga tấn công Berdychi, gây khó khăn cho quân Nga. Ngay cả khi quân Nga chiếm được Berdychi, họ vẫn không thể tránh khỏi mối đe dọa hỏa lực từ Ocheretino, vì Berdychi nằm ở vùng đất thấp của thung lũng.

Vì vậy, vào đầu tháng 4, Quân đội Nga đã tính toán rằng, nếu muốn giải quyết triệt để Berdychi, thì việc tấn công trực diện vào Berdychi chắc không hiệu quả. Lúc này họ sẽ thực hiện ngay giai đoạn 2 của chiến dịch, đó là thay vì phải chiếm được Berdychi, thì họ thọc sâu thẳng tới Ocheretino.

Vào giữa tháng 4, Quân đội Nga đã sẵn sàng tấn công vào sườn phía bắc của Avdiivka. Tất nhiên, động thái này vào thời điểm đó được coi là khá mạo hiểm, bởi vì làng Ocheretino không phải là một ngôi làng nhỏ; ngoài ra đây là nơi giao nhau của đường bộ và đường sắt.

Chúng ta cũng nên biết rằng, kể từ khi kết thúc cuộc phản công bất ngờ vào mùa thu năm 2022 của Quân đội Ukraine, cả Nga và Ukraine đã sa vào cuộc chiến ác liệt trên toàn mặt trận trong một năm rưỡi và hai bên giằng co nhau từng ngôi làng nhỏ.

Trong số các khu dân cư đã thực sự đổi chủ, chỉ có một số khu dân cư lớn hơn Ocheretino là Bakhmut, Avdiivka, Marinka, Soledar, nhưng đều do Nga chiếm được. Và trong cuộc “đại phản công” mùa hè năm 2023, không có làng nào của Ukraine chiếm được lớn hơn Ocheretino.

Ngoài ra, Quân đội Ukraine đã xây dựng Ocheretino thành điểm trung chuyển, bảo đảm hậu cần cho Avdiivka từ trước khi cuộc xung đột Nga-Ukraine bùng nổ; do vậy hệ thống phòng thủ trong và ngoài thị trấn khá dày đặc. Các làng ngoại vi của Ocheretino đã được củng cố thành các cứ điểm phòng ngự từ xa, lấy Ocheretino làm trung tâm.

So với 7 làng ở phía tây Avdiivka (Stepove, Lastochkyne, Sjeverne, Tonen'ke, Orlivka, Semenivka và Berdychi), thì Ocheretino ở địa hình cao hơn hẳn và làng Berdychi là nơi bị hỏa lực của quân Ukraine tại Ocheretine khống chế.

Do vậy kế hoạch tiến công bất ngờ vào Ocheretino được chỉ huy quân Nga được vạch ra, nhưng thực sự tương đối mạo hiểm, bởi đội hình thọc sâu quá dài. Lúc này vị trí xuất phát tấn công của quân Nga khi đó vẫn cách rìa Ocheretino hơn 4 km và tuyến đường sắt luôn là khu vực phòng thủ trọng điểm của Quân đội Ukraine.

Theo tốc độ tấn công thông thường của cả Nga và Ukraine trong thời gian qua, thì việc tiến lên quãng đường hơn 4 km này không phải là điều dễ dàng lắm. Ngay cả khi quân Nga tiến được qua tuyến đường sắt này này, thì họ vẫn phải đối mặt với hệ thống công sự trận địa được bố trí dày đặc của Ukraine.

Cách Ocheretino không xa là Novomihailivka, nơi trận đánh ác liệt kéo dài nửa năm vừa kết thúc vài ngày trước. Mặc dù Novomihailivka không phải là điểm cao, diện tích chưa bằng một nửa Ocheretino và thậm chí còn kém quan trọng hơn ở đây, nhưng quân Nga quá khó khăn để chiếm được khu vực này.

Theo tính toán của các chuyên gia, chỉ cần Quân đội Ukraine có thể chống đỡ được cuộc tấn công của quân Nga ở Ocheretino trong một tháng, thì tiềm năng tấn công của Cụm quân Trung tâm của Nga sẽ bị suy giảm rõ rệt.

Dự đoán của chỉ huy Quân đội Ukraine ở đây cũng cho rằng, với thế trận phòng ngự như ở Ocheretino, thì họ có thể cầm cự ít nhất vài tuần, và nhiều người dự đoán rằng, việc Ocheretino có thể cầm cự trong vài tháng sẽ không phải là vấn đề lớn.

Nhưng điều các chuyên gia phân tích không bao giờ tưởng tượng là cuộc tấn công của quân Nga vào Ocheretino lại nhanh đến bất ngờ. Vào ngày 14/4, quân Nga đã tiến 1.600 mét dọc theo tuyến đường sắt khi bắt đầu cuộc tấn công, tạo thành một chỗ lồi lõm dọc theo tuyến này.

Chỉ hai ngày sau, quân Nga dễ dàng tiến thêm 1.500 mét nữa, khiến chiến tuyến chỉ cách rìa ngoài thị trấn Ocheretino còn 1.200 mét. Do mũi thọc sâu của quân Nga lúc này quá dài, nên họ phải đối mặt với nguy cơ bị quân Ukraine tấn công từ hai bên sườn.

Theo nguyên tắc chiến thuật, lúc này quân Nga phải dừng lại để mở rộng vùng đệm sang trái và để đảm bảo an toàn cho mũi nhọn tấn công. Tuy nhiên, quân Nga vẫn tiếp tục tiến thẳng về Ocheretino theo tuyến đường sắt, bất kể họ đang sử dụng đội hình “đầu nhọn, đuôi dài”. Và chỉ trong một ngày, cuộc tấn công 1.200 mét cuối cùng đã hoàn thành.

Sau khi tiếp cận được trận địa phòng ngự tại Ocheretino, Lữ đoàn bộ binh cơ giới 130 của Nga ngay lập tức tấn công trực tiếp vào trung tâm làng Ocheretino và chiếm một phần phía đông nam của khu dân cư.

Mặc dù hệ thống công sự trận địa phòng ngự tại Ocheretino đã được Quân đội Ukraine xây dựng rất nhiều, nhưng điều gây thất vọng là kết quả quân Ukraine đã bỏ trận địa, để quân Nga dễ dàng đánh chiếm toàn bộ khu nhà ở của dân ở phía đông nam Ocheretino, tạo đầu cầu vững chắc ở trong làng.

Lý do bỏ trận địa sau này được lãnh đạo Quân đội Ukraine giải thích là do việc thay quân không ăn khớp giữa Lữ đoàn bộ binh cơ giới 47 và Lữ đoàn bộ binh cơ giới 115. Nhưng dù cho giải thích thế nào, thì việc bàn giao nhiệm vụ phòng ngự phải diễn ra ở thực địa; tức là có quân đến thay rồi lực lượng phòng ngự trước đó mới được rút đi.

Đây cũng không phải lần đầu tiên diễn ra trường hợp như thế này, vào cuối tháng 11/2023, hai lữ đoàn 53 và 110 của Ukraine mắc sai lầm khi thay quân làm nhiệm vụ phòng ngự tại khu công nghiệp phía nam Avdiivka và đã bị quân Nga tận dụng thời cơ, chiếm được khu công nghiệp quan trọng và đây cũng là bước ngoặt của chiến dịch Avdiivka.

Tính đến ngày 27/4, quân Nga về cơ bản đã kiểm soát hoàn toàn làng Ocheretino, quân Ukraine cũng đã rút khỏi làng Novobakhmutivka và Soloviove, nằm ở phía đông nam Ocheretino.

Tranh thủ thời cơ, quân Nga cũng tiến đánh làng Arkhanhel's'ke, nằm ở tây bắc và Novokalynove ở phía đông, khiến toàn bộ hệ thống phòng ngự của Ukraine ở đây có thể sụp đổ theo dây chuyền. Nếu cuộc tấn công của Quân đội Nga tiếp tục, thì Quân đội Ukraine sẽ khó có thể chống cự, do Ocheretino nằm ở độ cao hơn hẳn các khu vực xung quanh. (Nguồn ảnh: Ukrinform, CNN, Topwar, Sina).

Quân Nga cắm cờ sau khi tiến vào trung tâm làng Ocheretine ngày 24/4. Nguồn Topwar

Tiến Minh (Theo Sina)