Độc đáo món cháo gõ Ứng Hòa

Gánh cháo gõ Ứng Hòa tại Festival Thu Hà Nội 2023. Ảnh: Vi Giáng

Huyện Ứng Hòa (Hà Nội) xưa có tên nôm là Phủ Đình. Vốn là vùng đất thuần nông với nông sản là con cá, lá rau, hạt gạo, vật nuôi nhưng người Kẻ Đình đã sáng tạo nhiều món ngon lạ miệng nhưng cũng vô cùng độc đáo.

Từ hạt gạo, người Ứng Hòa biết làm những thứ bánh thơm ngon như bánh dày Nội Xá, bánh gai Hòa Phú, bánh đa Thanh Ấm, bánh trôi Quảng Nguyên, cháo hoa Hoàng Xá,… Và một món ăn dân dã ít người biết tới là món cháo gõ Cầu Bầu.

Thức quà quê lâu nay gần như thất truyền bởi cả làng Cầu Bầu (xã Quảng Phú Cầu, huyện Ứng Hòa) giờ chỉ có vỏn vẹn hai nghệ nhân cao tuổi giữ được bí quyết nấu cháo gõ mang hương vị xưa. Các bà, các chị ở tuổi trung niên cũng chỉ biết cách nấu, cũng mày mò học nhưng vẫn chưa nấu trọn hương vị của cháo gõ xưa.

Cháo gõ là thức quà dân gian đồng quê với nguyên vật liệu chính là gạo se nấu cùng cá rô đồng. Dưới bàn tay khéo léo của các nghệ nhân, món cháo được nấu dân dã nhưng không kém phần tinh tế. Để chế biến món cháo gõ, người đầu bếp phải chuẩn bị thứ gạo se đều hạt, được ngâm nước khoảng chừng 30 phút để từng hạt gạo căng tròn, bóng bẩy.

Mớ cá rô đồng tươi ngon được làm sạch, cho vào nồi nước đun sôi với chút nước cùng vài tép gừng sao cho dậy vị. Sau khi cá chín được làm sạch, gỡ bỏ thịt cá, phần lớp xương được giã và lọc qua nước. Nồi nước cá rô đồng vàng óng ánh màu mỡ cá được đun sôi.

Gạo sau khi ngâm vớt ráo và từ từ cho gạo vào nồi nước cá rô đồng đang sôi liu riu trên bếp. Người đầu bếp vừa canh lửa, vừa khéo léo múc từng thìa cháo nhỏ gõ qua rây tre được đan thưa. Chính hoạt động vừa nấu, vừa gõ cháo là lý do món ăn được người dân gọi tên là cháo gõ.

Từng hạt cháo se hòa quyện với nước cá rô đồng, qua công đoạn gõ xuống nồi tạo nên thứ cháo mềm dẻo, sánh mịn. Theo quan niệm dân gian, cháo gõ là dư vị quyện hòa của ngũ hành nhân sinh. Bên trong bát cháo là cá rô đồng thơm ngon cùng hạt se dẻo mềm

Giữa nồi cháo nghi ngút khói, thơm mùi cá rô đồng, đám trẻ quây quần hít hà từng miếng cháo ngon, nụ cười hồn hậu của các bà, các chị tưởng chừng là hình ảnh đời thường nhưng lại là ký ức, là niềm mong mỏi của những người con xa quê.

Món cháo gõ lạ mắt, lạ miệng này góp phần tạo nên một nét đẹp thú vị trong đời sống ẩm thực truyền thống của người Quảng Phú Cầu. Mảnh đất nổi tiếng với làng nghề tăm hương giờ đây còn được biết tới món ăn làng quê dân dã, bình dị, đánh thức không gian miền di sản ngoại đô phía nam thành phố.

Mộc Miên