Ukraine: Đàn ông đi chiến trường, phụ nữ đảm nhận công việc nặng

Cô Olha Vakulenko, trái, gia nhập nhà máy thép cách đây 6 tháng để làm việc với máy móc hạng nặng (Ảnh: Ft)

Phụ nữ ở Ukraine ngày càng đảm nhận những vai trò mà nam giới từng đảm nhiệm trước khi cuộc xung đột với Nga bùng phát. Hiện tại, phụ nữ được tuyển vào làm nhiều trong các nhà máy thép, khi các công nhân nam được đưa ra chiến trường.

Phụ nữ đảm nhận công việc nặng

Tại một nhà máy của ArcelorMittal ở Kryvih Rih, một thành phố ở miền nam Ukraine và là quê hương của Tổng thống Volodymyr Zelensky, các nhà quản lý cho biết thuê thêm lao động nữ là vấn đề sống còn của doanh nghiệp. Trong số 18.000 công nhân của họ khi bắt đầu chiến tranh, khoảng 3.500 người đã được huy động và nhiều khả năng sẽ còn nhiều hơn nữa trong năm nay.

“Nếu họ tiếp tục huy động, chúng tôi sẽ không có đủ [nhân viên] để vận hành”, Mauro Longobardo, giám đốc điều hành nhà máy, cho hay. “Ở đây chúng tôi đang phải duy trì sự tồn tại của công ty”.

Trong nỗ lực thu hút nhân viên, ArcelorMittal đã đặt các bảng quảng cáo khổng lồ khắp thành phố với hình ảnh những người phụ nữ mặc áo liền quần màu cam của nhà máy, với những khẩu hiệu như “Các quý cô thực sự điều hành mọi thứ ở đây!”.

Một bảng quảng cáo của ArcelorMittal với khẩu hiệu: ‘Các quý cô thực sự điều hành mọi thứ ở đây!’ (Ảnh: FT)

“Chúng tôi đang cố gắng phá bỏ quan niệm rằng chỉ nam giới mới có thể làm một số công việc cụ thể”, Longobardo nói.

Ông Longobardo cho biết, chiến lược tuyển dụng một phần nhằm thay thế những nam giới bị huy động - cũng như hàng nghìn công nhân đã chuyển đến những vùng an toàn hơn của đất nước - nhưng cũng do việc tuyển dụng nam giới đã trở nên quá khó khăn.

Nhà máy trước đây đã tuyển dụng lao động nữ nhưng chủ yếu ở các vị trí hành chính. Bây giờ, phụ nữ ngày càng đảm nhận những vai trò đòi hỏi thể chất nhiều hơn.

Cô Olha Vakulenko, 30 tuổi, đã gia nhập công ty cách đây 6 tháng để làm việc trên máy móc hạng nặng, chế tạo những thanh kim loại và bánh răng khổng lồ. Cô là thành viên nữ duy nhất trong gia đình mình làm công việc này. Cô cho biết ban đầu cô cảm thấy nhiệm vụ này khó khăn nhưng sau đó đã làm được.

Là thế hệ thứ ba trong gia đình làm việc tại nhà máy, Vakulenko cho biết cô bị thu hút bởi mức lương và điều kiện làm việc.

Cô cho biết, vài năm trước, nếu sự lựa chọn là giữa “một người có trình độ học vấn chuyên môn và một người như tôi, người không có chuyên môn và chỉ muốn làm việc tại nhà máy - tất nhiên người có trình độ học vấn sẽ được chọn, và nếu là đàn ông thì còn tốt hơn”.

Yulia Shshkyna, cựu giáo viên vật lý 33 tuổi làm việc cùng Olha, đã gia nhập nhóm này cách đây 5 tháng và hiện đang được đào tạo để trở thành kỹ sư. Cô nói rằng bản thân cảm thấy máy móc và công việc rất hấp dẫn. “Những gì tôi từng dạy ở trường, bây giờ tôi đã tận mắt chứng kiến và ở quy mô lớn như vậy!”.

Đàn ông và phụ nữ làm việc trong bộ phận sửa chữa của ArcelorMittal tại nhà máy thép thành phố Kryviy Rih (Ảnh: FT)

Công nhân nam bị điều đi lính

Để làm việc cho nhà máy của ArcelorMittal, theo luật, các nhân viên nam trước tiên phải đăng ký với văn phòng tuyển dụng quân sự, điều này khiến nhiều ứng viên tiềm năng bị cản trở.

Nhà máy này là nơi phải liên tục cung cấp binh sĩ cho quân đội, trong đó những người lái đầu máy xe lửa, thợ điện và thợ cơ khí là những người thường được tuyển mộ nhất.

Các nhà tuyển dụng quân sự đã triển khai một cách tiếp cận theo hai hướng. Họ gửi thông báo nhập ngũ đến trụ sở chính của ArcelorMittal, và công ty sau đó có nghĩa vụ đóng góp. Andrzej Wypych, người đứng đầu bộ phận nhân sự của công ty tại châu Âu cho biết, trong một số trường hợp khi người quản lý đến gặp công nhân cùng với giấy triệu tập, một số công nhân đã bỏ trốn khỏi nhà máy và không bao giờ quay trở lại.

Longobardo cho biết, các nhà tuyển dụng cũng bắt đầu đứng ở lối ra vào nhà máy khi đổi ca, khiến một số nhân viên phải quay về nhà và gọi những công nhân mới vào hoặc bị ốm đến thay.

Ông nói, chính phủ Ukraine thiếu “tầm nhìn thống nhất cho các doanh nghiệp lớn”: Trong khi Bộ Kinh tế cố gắng hỗ trợ, thì Bộ Quốc phòng gây “áp lực tâm lý” đối với các lao động nam.

“Cuối cùng, tôi nghĩ đất nước sẽ thua thiệt”, ông nói và thêm rằng, do phải chật vật lấp lỗ hổng lao động, nhà máy buộc phải cắt giảm sản lượng, bao gồm cả thép dùng để bảo vệ các cơ sở năng lượng khỏi các cuộc không kích của Nga. Ông cho biết thêm, sản lượng giảm cũng dẫn đến lợi nhuận thấp hơn và giảm doanh thu thuế của chính phủ.

Yevhen Hrechanyi, giám đốc bộ phận sửa chữa thiết bị hạng nặng tại nhà máy - nơi Vakulenko làm việc - cho biết hiện ông chỉ nhận ứng viên nữ cho khoảng 76 vị trí tuyển dụng. Ông nói đã “chấp nhận nữ lao động” được một năm rưỡi, và thêm rằng: “Tôi thấy rằng tình hình sẽ không khá hơn trong vài năm tới. Ngay cả khi chiến tranh kết thúc, mọi chuyện vẫn sẽ khó khăn”.

Hrechanyi cho biết ông nhận thấy tình trạng hiện nay không khác gì với Thế chiến II, khi 350 công nhân của nhà máy thiệt mạng và sự mất cân bằng giới tính phải mất nhiều năm để khắc phục. Hrechanyi chỉ vào những tấm bia tưởng niệm 3 công nhân trong bộ phận của ông đã thiệt mạng trong cuộc xung đột hiện nay.

Khoảng 151 công nhân của nhà máy đã thiệt mạng kể từ năm 2022 và 38 người mất tích. Tetiana Filiaeva, biên tập viên tờ tuần san Metalurg của nhà máy cho biết: “Chúng tôi viết ít nhất một cáo phó mỗi tuần”.

Mykhailo, người làm việc tại một lò nung của nhà máy trước khi tình nguyện nhập ngũ vào cuối năm 2022 và yêu cầu không sử dụng tên đầy đủ của mình, cho biết những người đàn ông trốn tránh lệnh tổng động viên “đã đúng khi làm như vậy”.

Mặc dù là thành viên của một lữ đoàn tinh nhuệ được triển khai ở mặt trận phía nam Ukraine, Mykhailo cho biết anh chưa bao giờ được giao bất kỳ loại vũ khí nào nặng hơn súng và thường xuyên bị hết đạn.

“Số người trong chúng tôi chết nhiều hơn phía họ. Chính quyền không nêu ra điều đó”, anh nói.

Các thành viên của sư đoàn quân sự ‘Paragon’. Hồi tháng 4, Ukraine thông qua luật tổng động viên mới (Ảnh: Ft)

Cân bằng giữa quân đội và kinh tế

Chính phủ Ukraine dự kiến sẽ công bố các biện pháp giúp doanh nghiệp quản lý việc huy động binh sĩ tốt hơn. Ihor Fomenko, Thứ trưởng Bộ Kinh tế Ukraine, cho biết chính phủ đang nghiên cứu về những thay đổi đối với hệ thống hiện miễn trừ hiện tại – trong đó miễn tuyển quân đối với các lao động làm việc tại các doanh nghiệp được coi là quan trọng về mặt chiến lược.

Mykhailo Nepran, người đứng đầu hiệp hội thương mại Ukraine, cho biết trong những ngành mà nam giới thống trị lực lượng lao động, “đang có nhiều rủi ro và vấn đề đối với doanh nghiệp”.

“Mọi [doanh nghiệp] liên quan đến nam giới hiện đều gặp rủi ro và đang gặp khó khăn”, ông Nepran cho biết, công nhân nhà máy và tài xế là nhóm được các nhà tuyển dụng quân sự nhắm đến nhiều nhất vì họ “dễ thấy nhất”.

Ông nói, các doanh nghiệp muốn có sự rõ ràng về các tiêu chí lựa chọn mà quân đội áp dụng. Ông nói cũng cần phải minh bạch hơn khi xác định “các doanh nghiệp có tầm quan trọng chiến lược”. Hiện tại, danh sách này bao gồm các công ty quốc phòng và cơ sở hạ tầng quan trọng.

“Cần phải điều chỉnh chính sách để ít nhất cứu được các doanh nghiệp đang tạo vốn cho ngân sách nhà nước”, Anna Derevyanko, người đứng đầu Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu của Ukraine (EBA), cho biết.

Bà cho biết trung bình có từ 10 đến 15% nhân viên tại các công ty thành viên EBA đang phục vụ trong lực lượng vũ trang.

Doanh thu từ thuế đóng vai trò hết sức quan trọng ở một quốc gia hiện có ngân sách bị thâm hụt tới 50%. Ukraine chi gần như toàn bộ doanh thu nội địa cho các chi phí hoạt động cơ bản của quân đội, bao gồm tiền lương, quân phục, thực phẩm và nhà ở; trong khi các chi tiêu phi quân sự được tài trợ bởi các khoản vay và viện trợ của phương Tây.

“Vấn đề là phải tìm kiếm sự cân bằng phù hợp”, Andy Hunder, chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Kiev, cho biết. “Quân đội nhận được những gì họ cần và giữ cho nền kinh tế hoạt động ổn định và các khoản thuế đó được trả”.

Theo Financial Times

Huyền Chi