Taliban 'bật đèn xanh' cho Vành đai và Con đường của Trung Quốc

Sau khi Mỹ rời Afghanistan trong tình trạng hỗn loạn, chính quyền Taliban được cho là đang tìm kiếm sự đầu tư từ phía Trung Quốc trong 6 tháng tới, the Nikkei Asia.

Dẫu vậy, một số chuyên gia nhận định rằng Bắc Kinh sẽ tiếp cận vấn đề này một cách thận trọng.

Tính toán của Trung Quốc

Vào đầu tháng 9, phát ngôn viên Zabiullah Mujahid của Taliban cho biết chính phủ mới của Afghanistan muốn tham gia Hành lang Kinh tế Trung Quốc - Pakistan (CPEC) trị giá 50 tỷ USD trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.

Nikkei Asia dẫn nguồn tin thân cận với Taliban cho biết Trung Quốc đã trao đổi với Taliban từ năm 2018 về các dự án khả thi ở Afghanistan.

“Bắc Kinh và Taliban có những thỏa thuận miệng về các khoản đầu tư”, nguồn tin giấu tên nói. “Một khi chính quyền Taliban được công nhận trên trường quốc tế, Trung Quốc sẽ bắt đầu xây dựng các dự án cơ sở hạ tầng ở Afghanistan”.

Abdul Salam Hanafi, thủ lĩnh cấp cao của Taliban, gặp gỡ đại sứ Trung Quốc tại Kabul, Afghanistan. Ảnh: Reuters.

Ngày 8/9, Ngoại trưởng Pakistan Shah Mehmood Qureshi đã tổ chức một cuộc họp trực tuyến với sự tham dự của những người đồng cấp Trung Quốc, Iran, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan - các nước láng giềng của Afghanistan.

"Tình hình ở Afghanistan vẫn phức tạp và khó đoán", ông Qureshi viết trên Twitter sau cuộc họp. "Chúng tôi hy vọng tình hình chính trị sẽ sớm ổn định và bình thường trở lại. Diễn biến mới đòi hỏi chúng tôi phải loại bỏ những quan điểm cũ, nhìn nhận theo góc độ mới và tiến hành một cách tiếp cận thực tế, thực dụng".

Trong cuộc họp, Trung Quốc hứa sẽ viện trợ khẩn cấp 31 triệu USD cho Afghanistan, bao gồm ngũ cốc, vaccine, thuốc men và vật tư để chống chọi với mùa đông khắc nghiệt.

"Những gì Trung Quốc có thể làm bây giờ là duy trì công tác liên lạc cần thiết với Taliban trong các lĩnh vực hoạt động kinh tế bình thường và giao lưu giữa người dân hai nước", tờ Global Times, cơ quan ngôn luận tiếng Anh của Bắc Kinh, đưa tin.

Mullah Abdul Ghani Baradar, thủ lĩnh cấp cao Taliban, gặp Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị vào tháng 7. Ảnh: Bộ Ngoại giao Trung Quốc.

Tài nguyên dồi dào

Andrew Small, thành viên cấp cao thuộc Quỹ Marshall của Đức, tin rằng các yêu cầu đầu tư ngay lập tức của Taliban sẽ tạo ra đòn bẩy cho Trung Quốc. Theo ông Small, Bắc Kinh nhiều khả năng nhanh chóng hỗ trợ Afghanistan về mặt kinh tế song sẽ thận trọng hơn khi can dự sâu vào tình hình ở quốc gia Nam Á.

"Bắc Kinh sẽ hồ hởi đưa ra những lời hứa và tham gia vào các cuộc đàm phán về phần mở rộng của Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) và CPEC. Tuy nhiên, Trung Quốc sẽ không thực sự tiến hành bất cứ thứ gì cho đến khi họ tự tin về các điều kiện chính trị và an ninh (ở Afghanistan)", ông Small nói với Nikkei Asia.

Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng Taliban có khá ít lựa chọn khi tìm kiếm các nhà đầu tư. Hasaan Khawar, một nhà phân tích chính sách công tại Islamabad, nói: "Trung Quốc nhiều khả năng sẽ sẵn sàng giúp đỡ chính phủ Taliban sau khi Mỹ rút lui khỏi một khu vực quan trọng đối với Trung Quốc".

Trung Quốc biết rõ về nguồn tài nguyên khoáng sản khổng lồ của Afghanistan, trong đó có mỏ đồng Mes Aynak, được cho là lớn thứ hai trên thế giới về trữ lượng dự trữ.

Tập đoàn Luyện kim Trung Quốc (CMG) đã chi 3 tỷ USD vào năm 2008 để tiến hành thăm dò mỏ đồng nói trên song công việc đã bị đình trệ trong hơn một thập kỷ vì những lo ngại về an ninh.

"Đồng rất cần thiết cho hệ thống dây điện, sản phẩm điện tử, động cơ và nhiều sản phẩm khác được sản xuất tại Trung Quốc", phó giáo sư Jeremy Garlick tại Đại học Kinh tế Praha nhận định. "Người Trung Quốc sẽ không vội nhét đầu vào miệng sư tử. Tôi cho rằng họ sẽ cân nhắc kỹ lưỡng khi quyết định can dự sâu vào Afghanistan".

Mỏ đồng Mes Aynak ở Afghanistan, được cho là lớn thứ hai trên thế giới về trữ lượng dự trữ. Trung Quốc đã đầu tư cho công tác thăm dò tại đây song phải tạm ngưng vì vấn đề an ninh. Ảnh: Reuters.

Vấn đề quân sự và mối lo ngại về chủ nghĩa khủng bố là mối quan tâm lớn nhất đối với toàn thế giới, bao gồm cả Trung Quốc. Các chuyên gia tin rằng Trung Quốc sẽ không đầu tư vào Afghanistan nếu Taliban không kiểm soát được những vấn đề này.

Trong khi đó, giới chức Pakistan hoan nghênh việc Taliban muốn trở thành một phần của CPEC. Bộ trưởng Nội vụ Pakistan Sheikh Rashid Ahmed ngày 11/7 nói rằng sự phát triển của Pakistan và Afghanistan có mối liên hệ với nhau.

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng Pakistan cần thận trọng với việc cho phép mở rộng CPEC sang Afghanistan. "Pakistan phải vật lộn với sự ổn định nội bộ và chủ nghĩa khủng bố", ông Garlick nhận xét. "Do đó, mở rộng CPEC sang Afghanistan sẽ làm tăng thêm gánh nặng rủi ro cho Pakistan".

Tay súng Taliban choáng ngợp khi vào dinh thự của cựu phó tổng thống Một đại đội 150 binh lính Taliban được bố trí ở trong dinh thự của cựu Phó tổng thống Afghanistan Abdul Rashid Dostum, người đã rời khỏi đất nước vào thời điểm Kabul thất thủ.

Đại Hoàng