Lập hồ sơ di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh là Di sản thế giới

UBND tỉnh Quảng Ngãi vừa có văn bản gửi Bộ VHTT&DL đề nghị hướng dẫn lập hồ sơ di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh đệ trình UNSESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới.

Theo văn bản của UBND tỉnh Quảng Ngãi, trong thời gian qua, địa phương đã nghiên cứu công tác xây dựng hồ sơ di sản văn hóa thế giới đối với di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh. Tuy nhiên, việc xây dựng hồ sơ di sản văn hóa thế giới là một thách thức lớn nên đòi hỏi phải tập trung nghiên cứu, tham vấn ý kiến từ các bộ, ngành Trung ương, các nhà khoa học, các chuyên gia trong lĩnh vực di sản.

Khai quật khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh ở xã Phổ Thạnh, thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi. Ảnh: VOV

Do đó, để có cơ sở pháp lý và tạo điều kiện cho tỉnh Quảng Ngãi thực hiện công tác lập hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, chấp thuận chủ trương và hoàn thiện hồ sơ đề nghị UNSESCO công nhận Văn hóa Sa Huỳnh là di sản văn hóa thế giới, tỉnh Quảng Ngãi đề nghị Bộ VHTT&DL hướng dẫn về quy trình, thủ tục, nội dung lập hồ sơ di tích, di sản văn hóa thế giới theo quy định.

Liên quan đến nội dung này, ông Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Sở VHTT&DL tỉnh Quảng Ngãi cho biết, hiện nay, tỉnh đang tập trung xây dựng kế hoạch hoàn thiện các hồ sơ thủ tục để trình Thủ tướng xin lập nhiệm vụ quy hoạch về Di tích quốc gia đặc biệt và lập hồ sơ gửi UNESCO.

“Đây là di tích có tính chất rất đặc biệt, là 1 trong 3 nền văn hóa lớn của dân tộc Việt Nam là Văn hóa Sa Huỳnh, Văn hóa Óc Eo và Văn hóa Đông Sơn, cho nên rất cần sự bảo vệ, phát huy và gìn giữ”, ông Dũng nói.

Di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt ngày 29/12/2022, gồm 6 địa điểm: Thạnh Đức, Long Thạnh, Phú Khương, quần thể di tích Chăm Pa, đầm An Khê và đập An Khê sông Cửa Lỗ, với diện tích khoanh vùng bảo vệ khu vực I và khu vực II là hơn 500ha.

Sau khi nghiên cứu xây dựng hồ sơ, Di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh dự kiến tiếp tục mở rộng thực hiện tại các điểm di tích khảo cổ được khai quật nghiên cứu khoanh vùng bảo vệ gồm: Địa điểm xóm Ốc, suối Chình (đảo Lý Sơn); khu vực miền núi có các thôn Trà, Trà Veo, Di Lăng (huyện Sơn Hà); địa điểm cư trú và mộ táng Bình Châu (huyện Bình Sơn).

Như vậy, Di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh ghi vào danh mục trình UNESCO tiếp tục mở rộng ở 4 khu vực: Sa Huỳnh (cửa biển) - Lý Sơn (hải đảo) - Bình Sơn (nghĩa địa tàu cổ) - Sơn Hà (thung lũng núi) có giá trị nổi bật toàn cầu xét theo quan điểm lịch sử, thẩm mỹ, dân tộc học hay nhân học, tạo nên diện mạo đa sắc về phức hệ sinh thái của cư dân văn hóa Sa Huỳnh.

Cấu trúc mộ chum đang được bảo quản và trưng bày tại Bảo tàng Tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi. Ảnh: TTXVN

Các di chỉ khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh được nghiên cứu, bảo tồn với chất lượng rất tốt trong lòng đất, tình trạng di tích với không gian bao quanh còn gần như nguyên vẹn, thể hiện sự đa dạng về môi trường cư trú của cư dân, sự giao lưu trao đổi với các văn hóa khảo cổ đồng đại trong khu vực.

Đồng thời, tính xác thực của di tích văn hóa Sa Huỳnh được đảm bảo, ở các địa điểm khảo cổ còn giữ nguyên vẹn đặc điểm cấu tạo tầng văn hóa di chỉ cư trú, hình dáng các khu mộ táng của cư dân Sa Huỳnh. Các di tích, di vật phát hiện khai quật được bảo tồn theo phương pháp mới đã bảo quản nguyên khối cấu trúc mộ chum, hiện nay đang được bảo quản và trưng bày tại Bảo tàng Tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi.

T.Toàn