Bài toán định vị và nâng tầng sản phẩm OCOP - Kỳ cuối

Giải pháp nâng tầm sản phẩm OCOP mà ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh đưa ra hiện nay đó là việc hỗ trợ các chủ thể nâng cao chất lượng mẫu mã bao bì sản phẩm; tăng cường kết nối, tiêu thụ các sản phẩm OCOP của tỉnh đảm bảo rộng rãi và mang tính bền vững; tiếp tục hướng dẫn thực hiện các mô hình liên kết sản xuất có hiệu quả gắn với tiêu thụ sản phẩm giữa nông dân với hợp tác xã, doanh nghiệp. Đồng thời, tiếp tục tuyên truyền để làm sao mỗi chủ thể ý thức được việc cần phải nỗ lực hơn nữa đưa sản phẩm OCOP lên tầm cao mới.

Không dừng lại ở việc được gắn sao OCOP

Sau hơn 4 năm triển khai, Chương trình OCOP đã lan tỏa mạnh mẽ, được triển khai đồng bộ, rộng khắp ở tất cả các địa phương trong tỉnh, huy động sự vào cuộc của các cấp, ngành từ tỉnh đến cơ sở trở thành một giải pháp được ưu tiên trong phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới ở tất các địa phương. Thông qua Chương trình OCOP, nhiều địa phương quy hoạch được các vùng nguyên liệu đặc sản, phát triển các ngành nghề nông thôn, đặc biệt là bảo tồn và phát triển nhiều làng nghề truyền thống; hình thành nhiều sản phẩm OCOP gắn với vai trò như một “đại sứ” chuyển tải những câu chuyện sản phẩm mang tính nhân văn của vùng, miền.

Sản phẩm OCOP đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm; có mẫu mã, bao bì đa dạng và thân thiện với môi trường, phù hợp với yêu cầu của thị trường, tuy nhiên, nhiều sản phẩm sau khi được gắn sao vẫn “le lói” và có nguy cơ “tắt”. Điều này đặt ra vấn đề cần giải quyết hiện nay là các chủ thể cần xác định việc gắn sao cho sản phẩm nông nghiệp không dừng lại ở chuyện “đăng ký cho có” mà phải tiếp tục được nâng tầm và phát triển toàn diện.

Sản phẩm miến dong của Hợp tác nông nghiệp Tân Việt Á là một trong những sản phẩm OCOP có tiềm năng phát triển lớn và mở rộng được thị trường tiêu thụ.

Chị Hoàng Thị Hoa, phường Tân Giang (Thành phố) chia sẻ: Sau khi biết về sản phẩm OCOP, tôi tin tưởng lựa chọn các sản phẩm đã đạt chuẩn OCOP. Tuy nhiên, nhiều sản phẩm OCOP chưa được bày bán tại các cửa hàng, siêu thị mà chỉ có tại những gian hàng hội chợ thương mại được tổ chức. Qua theo dõi và sử dụng, tôi thấy các sản phẩm OCOP chủ yếu là 3 sao, sản phẩm đạt 4 sao, 5 sao ít. Vì vậy, tôi mong các cơ sở sản xuất đẩy mạnh khâu phân phối hàng hóa, nâng cao chất lượng, nâng tầm sản phẩm để sản phẩm có cơ hội lan tỏa đến nhiều người tiêu dùng hơn.

Giám đốc Hợp tác xã Ba Sạch Hưng Đạo (Thành phố) Lại Đức Thứ cho biết: Thời gian qua, hợp tác xã chú trọng đầu tư, đổi mới, nâng cao chất lượng cho các sản phẩm. Không bằng lòng với những gì đạt được, các thành viên trong hợp tác xã tiếp tục nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm chế biến để cho sản phẩm tốt nhất. Hợp tác xã đầu tư máy móc, chuyển đổi công nghệ trong sơ chế, thay đổi mẫu mã bao bì, đa dạng kích cỡ đáp ứng tối ưu nhu cầu của người tiêu dùng.

Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông huyện Trùng Khánh Hà Minh Hải cho rằng: Hiện, toàn huyện có 11 sản phẩm OCOP đạt 3, 4 sao. Các sản phẩm được chứng nhận OCOP của huyện tập trung vào các sản phẩm nông, lâm nghiệp, thủy sản đặc sản đang phát triển. Phòng tiếp tục tham mưu UBND huyện, các đơn vị tham gia đánh giá các tiêu chí về sản phẩm OCOP đảm bảo nghiêm túc, chặt chẽ, cương quyết loại trừ các sản phẩm không đảm bảo các tiêu chí. Chú trọng hơn vào sản phẩm chất lượng, có hướng phát triển rộng, lâu dài để dán nhãn OCOP, tạo điều kiện phát triển sản xuất theo chuỗi, hướng đến xuất khẩu…

Nhiều khó khăn cần tháo gỡ

Toàn tỉnh hiện có 140 sản phẩm đã được chứng nhận OCOP. Trong số này, chỉ có 13 sản phẩm được chứng nhận 4 sao, chưa có sản phẩm 5 sao. Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, khả năng mở rộng quy mô, phát triển một số sản phẩm còn thấp. Một số sản phẩm bao bì chưa được cải tiến, chất liệu, hình dáng, kiểu dáng bao bì không có tính đặc trưng riêng để nhận diện sản phẩm dẫn đến việc phát triển xây dựng thương hiệu sản phẩm còn hạn chế.

Đến hết năm 2023, có 21 sản phẩm sau 3 năm phải thực hiện chứng nhận lại, tuy nhiên chỉ có 7/21 sản phẩm đăng ký tham gia đánh giá lại. Nguyên nhân chủ yếu do năm 2020 các chủ thể được hỗ trợ tư vấn hoàn thiện hồ sơ sản phẩm tham gia OCOP, đến nay khi hết thời hạn công nhận, các chủ thể không còn được hỗ trợ mà phải tự làm hồ sơ tham gia đánh giá lại nên các chủ thể còn ỷ lại, không chịu nghiên cứu, bố trí thời gian để hoàn thiện hồ sơ tham gia đánh giá lại; một số chủ thể sau khi được chứng nhận OCOP chưa sử dụng tem logo OCOP trên bao bì sản phẩm, chưa tích cực quảng bá, xúc tiến thương mại… dẫn đến sản phẩm kém phát triển nên không còn mặn mà với Chương trình OCOP. Đây là những hạn chế cần được các địa phương nhận diện, có giải pháp khắc phục trong thực hiện chương trình thời gian tới.

Cho ý kiến về Chương trình OCOP, đồng chí Nông Thanh Mẫn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thẳng thắn nhìn nhận, tỉnh luôn xác định không để các sản phẩm dừng lại ở việc được công nhận sao OCOP. Các sản phẩm đạt sao phải thực sự mang lại giá trị kinh tế và thu nhập cho các chủ thể. Vì vậy, để các sản phẩm sau khi được chứng nhận OCOP phát huy được lợi thế cạnh tranh, mở rộng thị trường tiêu thụ, tỉnh tiếp tục chỉ đạo các địa phương tuyên truyền vận động, hỗ trợ các chủ thể OCOP chứng nhận sản phẩm đạt chất lượng ISO, chứng nhận VietGAP nhằm nâng cao giá trị sản phẩm OCOP, tạo niềm tin về chất lượng sản phẩm đối với người tiêu dùng. Tập trung hướng dẫn, hỗ trợ các chủ thể OCOP xây dựng vùng nguyên liệu đáp ứng nguồn cung ổn định, giúp chủ thể kiểm soát được chất lượng, nguồn gốc sản phẩm, xây dựng chuỗi liên kết sản xuất sản phẩm OCOP bền vững, hiệu quả.

Nhiều chủ thể tích cực tham gia các hội chợ xúc tiến thương mại sản phẩm OCOP của tỉnh nhằm quảng bá thương hiệu sản phẩm.

Hỗ trợ các chủ thể ứng dụng khoa học công nghệ trong khâu bảo quản sản phẩm có thể giải quyết được mối lo “được mùa - mất giá”, đảm bảo nguồn cung ổn định trong năm, đồng thời giữ được chất lượng, nâng cao giá trị sản phẩm. Định hướng cho chủ thể về việc nâng cao giá trị sản phẩm, không chạy đua theo số lượng mà cần nâng cao chất lượng sản phẩm, trong đó cần chú trọng việc nâng cấp bao bì, mẫu mã sản phẩm theo nhu cầu thị trường, đảm bảo sản phẩm tiện dụng, nâng cao được giá trị sản phẩm.

Năm 2024, Văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh tiếp tục tham mưu UBND tỉnh tổ chức Hội chợ xúc tiến thương mại sản phẩm OCOP tỉnh năm 2024; tổ chức tập huấn cho các chủ thể OCOP về kỹ năng phát triển sản phẩm OCOP; phối hợp với Sở Công thương và các cơ quan liên quan triển khai hỗ trợ các chủ thể tham gia các hoạt động quảng bá, xúc tiến thương mại sản phẩm OCOP trong và ngoài tỉnh.

Chỉ đạo, định hướng cho các chủ thể OCOP kết nối với các siêu thị, điểm dừng nghỉ, điểm du lịch… trong và ngoài tỉnh; chủ động, tích cực tham gia các hội chợ OCOP, hội chợ thương mại tại các tỉnh, thành trên cả nước nhằm quảng bá thương hiệu sản phẩm OCOP, giúp chủ thể mở rộng thị trường tiêu thụ. Tổ chức tập huấn, hướng dẫn các chủ thể ứng dụng công nghệ thông tin trong việc quảng bá, tiêu thụ sản phẩm OCOP bằng nhiều hình thức như: livestream bán hàng trực tiếp trên các nền tảng mạng xã hội: facebook, tik tok…; liên kết đưa sản phẩm lên các trang thương mại điện tử (Shopee, Lazada, Tiki, ocop247.vn...).

Khuyến khích thành lập mới nhiều hợp tác xã để tổ chức lại sản xuất, từ đó tạo ra quy trình chuẩn, sản xuất hàng hóa, quy mô lớn và đảm bảo chất lượng; xây dựng hồ sơ, quản lý dữ liệu sản phẩm OCOP, số hóa quá trình tiếp nhận hồ sơ, chấm điểm, phân hạng sản phẩm. Đặc biệt là tăng cường kiểm tra, giám sát, quản lý chặt chẽ quy trình sản xuất, đảm bảo tiêu chuẩn theo Chương trình OCOP. Được như vậy thì bài toán nâng tầm và định vị sản phẩm OCOP trên thị trường sẽ được giải trong thời gian tới.

KỲ 1: “BỆ PHÓNG” CHO SẢN PHẨM NÔNG NGHIỆP VƯƠN XA

KỲ 2: NAN GIẢI CHUYỆN GIỮ SAO VÀ NÂNG HẠNG SẢN PHẨM OCOP

Thanh Thúy